Kültürel ve toplumsal alanda başardığımız işler Türkiye Cumhuriyetinin ulusal görünüşünü kesin çizgilerle ortaya çıkarmıştır. Yeni harfleri, ulusal tarihi, öz dili, sanat, bilimsel müzik ve teknik kurumlarıyla kadını, erkeği her hakta eşit çağdaş Türk toplumu bu son yılların eseridir.
Mayıs 1925, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt I
Bizim uyumlu, zengin dilimiz yeni Türk harfleriyle kendini gösterecektir. Yüzyıllardır kafalarımızı demir çerçeve içinde bulundurarak, anlaşılmayan ve anlamadığımız işaretlerden kendimizi kurtarmak, bu gerekliliği anlamak zorundayız. Bunu anladığımızın belirtilerini yakın zamanda bütün dünya görmüş olacaktır. Buna kesinlikle inanıyorum.
***
Yeni Türk harfleri çabuk öğrenilmelidir. Her yurttaşa, kadına, erkeğe, hamala, sandalcıya öğretiniz. Bunu yurtseverlik görevi biliniz. Bu görevi yerine getirirken düşününüz ki, bir ulusun, bir toplumun yüzde onu okuma yazma bilirse, yüzde sekseni, doksanı bilmez ise bundan insan olanlar utanmalıdır. En çok bir yıl, iki yıl içinde bütün Türk toplumu yeni harfleri öğrenecektir. Ulusumuz yazısıyla, kafasıyla bütün uygar dünyanın yanında olduğunu gösterecektir.
Ağustos 1928, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt II
Her şeyden önce her gelişmenin ilk yapı taşı olan soruna değinmek isterim. Her araçtan önce büyük Türk ulusuna, onun bütün emeklerini kısırlaştıran çorak yol dışında kolay bir okuma-yazma anahtarı vermek gerekir. Büyük Türk ulusu cahillikten az emekle, kısa yoldan, ancak kendi güzel ve soylu diline uyan bir araçla sıyrılabilir. Bu okuma-yazma anahtarı ancak Latin kökünden alınan Türk alfabesidir. Basit bir deneme, Lâtin kökünden gelen Türk harflerinin Türk diline ne kadar uygun olduğunu kentte, köyde yaşı ilerlemiş Türk yurttaşlarının ne denli okuyup yazdıklarını güneş gibi ortaya çıkarmıştır. Büyük Millet Meclisi’nin kararıyla Türk harflerinin kesinlik ve yasal nitelik kazanması yurdumuzun yükselme savaşında başlı başına bir aşama olacaktır.
***
Hepimiz özel ve genel yaşamımızda rastladığımız okuma-yazma bilmeyen erkek, kadın her yurttaşa yeni harfleri öğretmeye can atmalıyız. Bu ulusun yüzyıllarca karşılanamayan bir ihtiyacını bir kaç yıl içinde tamamiyle sağlamak yakın ufukta gözleri kamaştıran bir başarı güneşi olacaktır. Hiçbir zaferin sevinciyle karşılaştırılamayacak başarımızın coşkusu içindeyiz. Yurttaşlarımızı cahillikten kurtarmaya yönelik sade bir öğretmenliğin vicdanımıza vereceği sevinç bütün varlığımızı dolduracaktır. Sevgili arkadaşlarım, sonsuza dek değerini koruyacak bu büyük armağanımızla yüce Türk ulusu yeni bir ışık dünyasına girecektir.
Kasım 1928, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt I